Circulair ondernemen is allang geen toekomstmuziek meer: het is een noodzakelijke en strategische keuze voor bedrijven die willen bouwen aan een duurzame toekomst. In deze Themaspecial delen zes koplopers uit Oost-Nederland hun visie, kansen én uitdagingen. Wat blijkt? Circulair denken leidt tot concrete impact: van CO2-reductie en hergebruik tot innovatie, kostenbesparing en nieuwe verdienmodellen. Toch vraagt het ook om lef, samenwerking en systeemverandering. Door pioniers als deze groeit circulair ondernemen uit van een ‘moetje’ tot een onderscheidend vermogen. Zij laten zien: wie nu de stap zet, bouwt aan de leefomgeving en economie van morgen.
Wat maakt de organisatie waar u werkt zo bijzonder?
Egbert Rinsma, partner bij MaakLos / Remanufacturing Collectief: MaakLos helpt de Nederlandse maakindustrie circulaire verdienmodellen over levensduur waar te maken. We beginnen waar je direct het verschil kunt maken: het hergebruik en de remanufacturing van bestaande producten en machines in het veld. Onze kracht ligt in een collectieve aanpak: In plaats van industriële maakbedrijven alleen te laten worstelen met uitdagingen, brengen we groepen gemotiveerde maakbedrijven met gelijksoortige kenmerken en behoeften bij elkaar en gaan samen praktisch aan de slag.
Nick Buitenhuis, directeur van E&CO Projectontwikkeling: E&CO ontwikkelt en exploiteert laadpalen en laadpleinen, van klein tot groot. We werken met gerenommeerde Europese hardware onder de vlag van AVIA VOLT en we bouwen schaalbare laadlocaties die voldoen aan de huidige en de toekomstige vraag.
Gerard Hoiting, algemeen directeur van Roelofs Groep: Roelofs Groep is een trots familiebedrijf dat duurzame gebiedsontwikkeling en infrastructuur combineert met innovatie. We creëren meerwaarde in de leefomgeving door mens, milieu en maatschappij centraal te stellen. Onze kracht ligt in onze integrale aanpak en langdurige samenwerkingen.
Arend van de Beek, Programmamanager Circulariteit bij Lagemaat: Lagemaat in Heerde is een familiebedrijf met ongeveer 350 medewerkers, dat onder andere actief is op het gebied van gebouwensloop. De afgelopen jaren heeft het bedrijf zich ontpopt tot koploper op het gebied van circulariteit middels haar Remolition bedrijfsmodel: hierbij worden nieuwe gebouwen ontwikkeld en gebouwd door sloopprojecten te gebruiken als donorgebouwen.
Willem Jan van de Worp, directeur Klant & Markt bij Groothuis Bouwgroep: Groothuis Bouwgroep is een familiebedrijf uit Genemuiden, dat sinds 1959 toekomstbestendige vastgoedoplossingen ontwikkelt, bouwt en beheert. We richten ons op utiliteitsbouw, zoals scholen, zorginstellingen en bedrijfshuisvesting. Onze integrale aanpak – van advies tot onderhoud – garandeert kwaliteit, efficiëntie en continuïteit. Duurzaamheid staat centraal: we bouwen circulair, reduceren CO2-uitstoot en denken vanuit lange termijnwaarde. Betrokkenheid bij mens en maatschappij is diep verankerd in onze organisatie, onder meer via Stichting Meros, waarmee we kleinschalige projecten wereldwijd ondersteunen. Zo bouwen wij aan een leefbare en duurzame omgeving voor huidige en toekomstige generaties.
Gerald Franke, technisch directeur bij ClimaRad: ClimaRad BV gelooft in een gezond en duurzaam binnenklimaat en vindt dat alle gebouweigenaren de huidige energietransitie moeten kunnen realiseren met HVAC-oplossingen die toekomstbestendig zijn en maximaal scoren op ventilatieprestatie en energiezuinigheid.
Wij ontwikkelen, produceren en vermarkten intelligente decentrale klimaatunits, lage temperatuur afgifte-units en slimme combinaties daarvan waarbij het milieu en het welzijn van de mens centraal staan.
Welke kansen ziet u in circulair ondernemen voor uw organisatie?
Buitenhuis (E&CO): Vanwege de toenemende vraag naar laadinfrastructuur en de toenemende netcongestie zijn wij genoodzaakt om op zoek te gaan naar zoveel mogelijk duurzaam opgewekte energie vanuit zon en wind. Door in veel gevallen te werken met een batterijsysteem, gekoppeld aan onze laadinfra, kunnen wij op onze locaties ook 100% duurzame en lokaal opgewerkte energie aanbieden.
Hoiting (Roelofs Groep): Circulair ondernemen biedt kansen voor hergebruik van grondstoffen, CO2-reductie en energieonafhankelijkheid. Het helpt om onze klimaatdoelstellingen te behalen, door te werken aan een toekomstbestendige en duurzame leefomgeving. Uiteindelijk heeft iedereen hier baat bij en zetten we zo de deuren open naar nieuwe projecten en innovaties. Zo dragen we bij aan maatschappelijke doelen én blijven we concurrerend.
Van de Beek (Lagemaat): We kunnen gebouwen realiseren die tot 90% bestaan uit één op één hergebruikte bouwmaterialen. Hierdoor worden per project tienduizenden tonnen afval en grondstofverspilling voorkomen en tevens duizenden tonnen aan CO2-emissies.
Van de Worp (Groothuis): Circulair bouwen biedt ons kansen om daadwerkelijk impact te maken: op het milieu, op de waardevastheid van vastgoed en op onze positie als vooruitstrevende bouwpartner. Door circulair te denken en te werken, kunnen we CO2-uitstoot verder reduceren, grondstoffen besparen en samen met opdrachtgevers bouwen aan gebouwen die klaar zijn voor de toekomst. Het versterkt bovendien onze reputatie en aantrekkingskracht, voor zowel klanten als talentvolle medewerkers.
Franke (ClimaRad): Door actief te werken aan CO2-reductie, hergebruik en zelfvoorzienendheid dragen wij niet alleen bij aan een duurzamere samenleving, maar spreken we ook een toekomstgerichte klantengroep aan die deze waarden deelt. Tegelijkertijd vergroten we onze aantrekkingskracht op jonge, ambitieuze professionals en maken we bewust keuzes in onze samenwerking met preferred suppliers.
Rinsma (MaakLos): Van ‘moetje’ naar uniek onderscheidend vermogen. Circulair ondernemen wordt vaak ervaren als iets moeten met duurzaamheid. Dat is een gemiste kans. Circulariteit opent deuren om klantrelaties te verstevigen, met hogere toegevoegde waarde vanuit minder grondstoffengebruik. Circulair ondernemen staat niet op zichzelf, het gaat hand in hand met ontzorgen en resultaat leveren voor klanten. Door te focussen op resultaat tijdens de levensduur van producten, kom je dichter op je klanten en eindgebruikers.
Wat doet u op dit moment al op het gebied van circulair ondernemen?
Hoiting (Roelofs Groep): We werkten mee aan De HER in Rotterdam: een circulair centrum met bijbehorend milieupark, gebouwd met meer dan 90% hergebruikte materialen. We investeren in elektrisch materieel en we delen kennis in verschillende netwerken om circulaire innovaties in de infrasector te versnellen. In de asfaltketen werken we – van productie tot en met verwerking – aan hoger hergebruik met freesmateriaal en lager energieverbruik door lagere temperatuur asfalt.
Van de Beek (Lagemaat): We hergebruiken 100.000 ton aan materialen door deze één op één toe te passen als bouwmateriaal. Deze zouden in de lineaire economie vervallen tot afval-reststromen. Wij voorkomen door hergebruik een evenredige hoeveelheid grondstof-onttrekking aan de aarde. Hierdoor worden tienduizenden tonnen CO2-emissies vermeden. In onze bedrijfsvoering stellen we kennis en kunde centraal en we delen deze kennis met overheids-, onderzoeks- en onderwijspartijen. We creëren nieuwe ketens met de markt en we stimuleren kennisuitwisseling. Bij dit alles speelt het betrekken van SROI-partijen een belangrijke rol en we werken samen met veel Leer-Werk organisaties.
Van de Worp (Groothuis): Wij nemen het voortouw in circulair ondernemen. We adviseren klanten actief over toekomstbestendige circulaire vastgoedoplossingen. Waar mogelijk kiezen we voor de toepassing van biobased materialen, losmaakbare en herbruikbare materialen. Onze focus ligt op behoud van materiaalwaarde en emissieloos bouwen. We werken samen met ketenpartners om circulaire principes te omarmen, borgen de opgedane ervaringen en kennis en optimaliseren continu onze processen. Dit bevordert de technische en financiële haalbaarheid. We hebben een mooie lijst met referentieprojecten opgebouwd. Daarop staan uiteenlopende toepassingen, zoals complete de- en hermontage van grote gebouwen en circulaire nieuwbouw, gemeten met de Building Circularity Index. We werken actief aan onze doelstelling: in 2030 minimaal 50% circulaire en herbruikbare toepassingen.
Franke (ClimaRad): Wij maken gebruik van gerecyclede plastics in onze productie en ontwerpen producten modulair en demontabel. Hierdoor kunnen onderdelen eenvoudig vervangen worden en materialen aan het einde van de levensduur goed gescheiden worden. Onze panden zijn uitgerust met zonnepanelen, warmtepompen en onze eigen ventilatiesystemen. Wij zijn volledig gasloos en daarnaast is ons ‘wagenpark’ grotendeels elektrisch of hybride.
Rinsma (MaakLos): MaakLos helpt de maakindustrie circulair te worden door hergebruik en remanufacturing als aantrekkelijk verdienmodel te laten zien, met inspirerende praktijkvoorbeelden. Samen met 35 maakbedrijven ontwikkelden we de Routekaart Remanufacturing, gestart in Brabant en inmiddels actief in Zuid-Holland, Overijssel en Gelderland. Deze routekaart maakt remanufacturing voorspelbaar en toegankelijk. In praktische werksessies werken groepen maakbedrijven samen aan gemeenschappelijke uitdagingen en leren ze direct van elkaars ervaringen in remanufacturing.
Buitenhuis (E&CO): Samen met AVIA VOLT realiseren we collectieve laadpleinen met batterijopslag, zoals bij de Makersfabriek in Zwolle. We stimuleren en faciliteren samenwerking tussen bedrijven om energie en infrastructuur te delen. Dat leidt tot efficiënter gebruik van ons gezamenlijke energienet, waardoor uiteindelijk meer partijen kunnen uitbreiden en elektrificeren.
Tegen welke uitdagingen loopt u aan als het gaat om circulair ondernemen?
Van de Beek (Lagemaat): Verdienmodellen zijn fundamenteel anders en tijdens de transitie ondergeschikt aan markt- en mindset-hervormingen. We werken samen met toezichthouders, hogere en lagere overheden, het onderwijs (mbo, hbo en academisch), lectoraten en branche-organisaties om gedragsverandering en passende nieuwe verdien- en handhavingsmodellen te vinden.
Van de Worp (Groothuis): De praktijk vraagt soms meer dan de theorie toelaat. Wet- en regelgeving zijn nog onvoldoende afgestemd op circulaire innovaties. Ook zijn circulaire oplossingen in de beginfase vaak duurder. of vragen ze om nieuwe samenwerkingsvormen. Verder is het gedrag en bewustzijn binnen de sector nog niet overal even ver – terwijl circulariteit juist vraagt om eigenaarschap en ketenbrede betrokkenheid.
Franke (ClimaRad): Hoewel onze producten energie terugwinnen en zo bijdragen aan duurzame woningen, ontbreekt het nog aan voldoende wetgeving en bewustwording bij bouwers en consumenten. Daarnaast leggen financiële beperkingen een rem op het denken in Total Cost of Ownership op lange termijn. Tevens is de beschikbaarheid van data in de leveranciersketen beperkt, waardoor het lastig is om nauwkeurige LCA-berekeningen (levenscyclusanalyses) te maken. Dit remt verdere circulariteit in ontwerp en productie.
Rinsma (MaakLos): Circulair ondernemen roept in de maakindustrie vaak weerstand op. Daarom benaderen wij het als het ontwikkelen van een verdienmodel gericht op levensduur. Met praktijkvoorbeelden tonen we de economische kansen van hergebruik en remanufacturing. De overgang is uitdagend en vraagt nieuwe competenties en samenwerking. Door dit samen met andere bedrijven en een gedreven team aan te pakken, wordt verandering mogelijk, al blijft strategische heroriëntatie essentieel voor structureel succes.
Buitenhuis (E&CO): We ondervinden uitdagingen zoals netcongestie, waardoor het niet mogelijk is om voldoende stroom van het energienet te krijgen. Daarnaast weerhoudt complexe regelgeving ons ervan om creatieve oplossingen – zoals het delen van stroom met de buren – in de praktijk te brengen. Terwijl een groot deel van de oplossing daar momenteel ligt.
Hoiting (Roelofs Groep): Circulariteit begint al ver vóór de uitvoering van een project. Je hebt hier ambitie voor nodig, lef en ruimte om te ondernemen. Het vraagt om anders denken, want geschikte herbruikbare materialen zijn soms schaars of nog onbekend. Juist dit vraagt om gedragsverandering bij opdrachtgevers en ketenpartners. Dat vergt tijd, samenwerking en het vertrouwen van alle spelers in de gehele keten. Ik zeg altijd: waar een wil is, is circulariteit te vinden.
Wat zou u graag willen realiseren op circulair gebied, als alles mogelijk was?
Van de Worp (Groothuis): Een volledig circulair bouwconcept bieden: gebouwen die volledig demontabel en herbruikbaar zijn, zonder waardeverlies van materialen en CO2-positieve footprint. Met een eigen materialendatabase en bouwsystemen die flexibel zijn in gebruik én toekomstbestendig in hergebruik. We verankeren circulariteit integraal in de gesprekken met onze opdrachtgevers – zodat duurzaamheid geen optie is, maar vanzelfsprekend onderdeel van elk project. We geloven in de noodzaak en mogelijkheid van circulair bouwen en zijn graag een inspiratiebron voor opdrachtgevers en toekomstbestendige bouwprofessionals.
Franke (ClimaRad): Als alles mogelijk was, zouden wij onze bedrijfspanden volledig energie zelfvoorzienend maken, al het transport verduurzamen en een gesloten materiaalketen realiseren. Daarbij willen we onze producten na einde levensduur terugnemen om materialen duurzaam te scheiden en te hergebruiken.
Rinsma (MaakLos): We willen dat Nederland gidsland wordt voor de circulaire maakindustrie. De Nederlandse maakindustrie beschikt over een enorme schat aan kennis en ervaring. Overal in het land pionieren maakbedrijven met kwalitatief hoogwaardige producten en nieuwe verdienmodellen rond hergebruik. Deze waardevolle praktijkvoorbeelden en geleerde lessen zijn vaak nog versnipperd. Daar brengen wij verandering in. Wij maken de laatste praktijkkennis en ontwikkelingen met remanufacturing toegankelijk voor alle maakbedrijven. Zo ontstaat een sneeuwbaleffect en wordt slim hergebruiken van praktijkkennis de motor om de circulaire maakindustrie te versnellen.
Buitenhuis (E&CO): Alle stroom bij onze laadpleinen wordt lokaal opgewekt met energie uit zon en wind, wat over is wordt teruggeleverd aan het energienet. Wij zouden deze stroom liever lokaal willen inzetten bij onze laadlocaties. Daarnaast zijn veel van onze locaties geschikt als pick-up point en voor het laden en lossen van verschillende transportstromen: deze kunnen ingezet worden om zo efficiënt mogelijk routes af te leggen, met zo min mogelijk uitstoot.
Hoiting (Roelofs Groep): We dromen van een volledig circulaire infrastructuur: energieneutraal, met herbruikbare materialen en slimme technologie. Een gesloten keten waarin niets verloren gaat en duurzaamheid vanzelfsprekend is in elk project.
Van de Beek (Lagemaat): Dat ontwerpers en bouwers ervoor gaan zorgen dat gebouwen volledig losmaakbaar en remontabel worden gerealiseerd, zodat succesvol één op één hergebruiken van bouwmaterialen er de komende jaren voor kan zorgen dat we niet meer hoeven te slopen. Dan hoeven we alleen nog maar te oogsten.
Hoe ziet uw organisatie eruit over 5 of 10 jaar, is deze dan meer circulair?
Franke (ClimaRad): De komende jaren willen wij onze producten verder verduurzamen. Dit doen wij door het gebruik van nog meer gerecyclede en CO2-arme materialen en het optimaliseren van onze ontwerpen voor betere materiaalscheiding. Ook verlengen wij middels modulaire opbouw de levensduur van ons basisproduct. Zo groeit ClimaRad BV uit tot een volledig circulaire speler binnen de HVAC-markt.
Rinsma (MaakLos): Wij werken naar een landelijk gecoördineerd kennisplatform waar regio-overstijgend uitdagingen en innovatiethema’s bij elkaar worden gebracht en opgepakt. Zodat de transitie naar circulaire maakindustrie in een stroomversnelling komt en gemotiveerde maakbedrijven hierin optimaal worden gefaciliteerd. Het resultaat? Nederland wordt wereldwijd voorloper van een toekomstbestendige en circulaire maakindustrie door krachtig samen een systeem voor hergebruik neer te zetten.
Buitenhuis (E&CO): We streven ernaar om over 5 tot 10 jaar een toonaangevende ontwikkelaar te zijn van 100% duurzame laadpleinen, die maximaal impact maken met minimale oppervlakte. Denk aan diverse afnemers met een complementair profiel, waardoor we lokale partijen met elektrische voertuigen optimaal kunnen bedienen op dezelfde laadlocaties. Zo hoeven ze zelf niet allemaal individueel laadvoorzieningen te treffen met een lage bezettingsgraad. Wij kunnen bijvoorbeeld vijf transporteurs die hun laadplein maar 20% van de tijd gebruiken, op één locatie met één netaansluiting en op dezelfde hoeveelheid vierkante meters, hetzelfde bieden.
Hoiting (Roelofs Groep): Roelofs Groep is dan circulair én energieonafhankelijk. We exploiteren secundaire grondstoffenhubs en energiehubs met waterstof als spil en een lokaal karakter. Zo houden we grip op secundaire grondstoffen en energieverbruik en blijven we met innovatie concurrerend. We dragen iedere dag bij aan een duurzame, toekomstbestendige leefomgeving.
Van de Beek (Lagemaat): Onze speerpuntorganisatie, die het Remolition-model uitvoert, zal in omvang toenemen. De organisatie zal zich samen met de ketenpartners specialiseren tot een corebusiness, die ervoor zorgt dat er in de bouwsector een einde komt aan afvalstromen, primair grondstofgebruik van niet-biobased materialen en CO2-emissies. Hierdoor ontstaat een bouwsector die zelfvoorzienend is in circulair gebruik en het behoud van grondstoffen.
Van de Worp (Groothuis): Dan is circulariteit verweven met alles wat we doen – van ontwerp en uitvoering tot beheer en sloop. Circulair bouwen is noodzakelijk voor een toekomstbestendige leefomgeving en wij willen daarin vooroplopen. Groothuis is dan nog steeds een familiebedrijf met beide benen op de grond, maar met een hoofd vol toekomstgerichte ideeën, werkend aan slimme, duurzame en schaalbare vastgoedoplossingen.
