Okkupert

Een column beginnen met een Netflix-tip; dat moet kunnen in coronatijd, dacht ik zo. Okkupert, in het Engels Occupied, is een Noorse serie over de fictieve bezetting van Noorwegen door Rusland. In eerste instantie om olie- en gasproductie vanuit Noorwegen veilig te stellen, maar langzamerhand dringen de Russen door in het dagelijks leven van de Noren en begint de samenleving er anders uit te zien.

Natuurlijk is er verzet, zowel openlijk gewelddadig als achter de schermen. Het is beklemmend om te zien hoe mensen die denken het goede te doen voor hun land, verstrikt raken in tegengestelde belangen en daaraan toegeven om de lieve vrede maar te bewaren. Schokkend waar gewone mensen dan toe in staat blijken. Ik vroeg me meteen af: hoever zou ik gaan?

En het deed me aan de coronacrisis denken. Het virus dat ons ‘in zijn greep heeft’, dat ‘bestreden moet worden’, de ‘strijd die we moeten winnen’. Wij zijn ook okkupert, bezet. Maar dan door een onzichtbare vijand waar we maar geen greep op lijken te krijgen. Onze maatschappij ziet er compleet anders uit dan voor maart 2020 en er wordt hier en daar gesproken over ‘het nieuwe normaal.’

Is dat wel normaal? Wat mag wijken voor het controleren van het virus, en waar mogen we met ons gezond verstand twijfels bij hebben, zodat we de controle over onszelf en onze manier van leven niet verliezen? Ik heb daar een mening over. Heel veel mensen hebben daar een mening over. Maar die worden overschaduwd en overschreeuwd door toetsenbordhelden op social media en relschoppers op straat.

Intussen wordt er in stilte geleden. Onder andere door ondernemers die met alle macht proberen hun hoofd boven water te houden. Wat zou er gebeuren als niet de jeugd die toe is aan een verzetje de straat op gaat, maar de mkb-ers? Tot hoever gaan we om onze medemensen tegen corona te beschermen, zonder daarbij zelf kopje onder te gaan? Ik doe geen oproep tot rellen, maar ik denk dat als we echt goed achterom kijken, we schrikken van wat we al verloren zijn.

Gewapende Russen op straat zoals in Okkupert is een zichtbaar signaal. Maar onze restricties zitten hem in richtlijnen, in voorschriften, in vertrouwen jegens wantrouwen. Het virus dat onder ons is, is niet te onderschatten. Maar onderschat ook niet wat de blijvende effecten zijn van het schijnbaar tijdelijk leegroven van onze democratisch verworden rechten. We worden straks wakker in een maatschappij die we niet terug kennen. En is er dan nog wel een weg terug?

Tine van Knijff-van Hijum
Hoofdredacteur Kijk Op-Uitgevers