Kennisplatform voor Oost Nederland

Michelle Obama vs. koningin Wilhelmina: visuele confrontatie in tentoonstelling Face Off

Geplaatst op 6 maart 2019

In de nieuwe tentoonstelling Face Off: Mondriaan vs. hedendaagse kunstenaars staan de portretten van meesters uit verleden en heden lijnrecht tegenover elkaar. Aan de ene kant hangen de statige portretten geschilderd door Piet Mondriaan, waaronder het portret van koningin Wilhelmina uit 1896. Aan de andere kant zijn de portretten te zien van onder andere Sam Drukker, Philip Akkerman en Koos Breukel. Experimenteel, geabstraheerd of juist klassiek en treffend neergezet geeft iedere kunstenaar zijn eigen visie op de geportretteerde. Een ware culturele face off waardoor een dialoog ontstaat die verder gaat dan de ontwikkeling van de portretkunst.

Door het portret van Máxima te vergelijken met portret van Wilhelmina, komen er vragen op die gaan over de boodschap van de verschillende portretten. Elke kunstenaar vertelt een verhaal met het gemaakte portret en de geportretteerde vertelt op zijn beurt ook weer een verhaal. Door het ene portret in dialoog te laten gaan met het andere, ontstaat er weer een nieuw verhaal. In eerste instantie lijken Klein Jantje van Mondriaan en Casper van Koos Breukel niets met elkaar gemeen te hebben, maar als je langer kijkt ontdek je ook de aanwezigheid van een boodschap die bijvoorbeeld kan gaan over volwassen worden. De tentoonstelling zorgt zo voor een balans tussen de persoonlijke verhalen van de kunstenaar en de geportretteerde enerzijds en de eigentijdse beleving van de kijker anderzijds.

Uniek aan deze tentoonstelling is de komst van het portret van Betsy Bergman-Cavalini, een recent ontdekt werk van Mondriaan uit 1901. Lange tijd was niet duidelijk of het portret daadwerkelijk aan Mondriaan kon worden toegeschreven, maar door de vondst van een foto waarop Mondriaan in zijn atelier werkt aan dit schilderij, is het vraagteken opgeheven. Museum Villa Mondriaan wil de Vrienden van Mondriaan voor de komst van dit portret hartelijk bedanken. Hun financiële steun heeft het mogelijk gemaakt dit portret te kunnen tonen in de tentoonstelling.

Portretten in opdracht
Rond 1900, wanneer Mondriaan het grootste gedeelte van zijn portretten schildert, moet het portret vooral een getrouw beeld geven van het model. Hij had niet speciaal een voorkeur voor het maken van portretten, maar desgevraagd voerde hij de opdracht wel uit aangezien het ook een interessante bron van inkomsten was. Zo maakte hij in opdracht twee portretten van de jongens Hulshoff Pol die hij had leren kennen tijdens een zomercursus tekenen. De blonde broers zijn afgebeeld tegen een zwarte, vlakke achtergrond waardoor het gezicht extra goed naar voren komt.

Ook schilderde hij een portret van Admiraal de Ruyter de Wildt, familie van de beroemde zeeheld Michiel de Ruyter. De Ruyter de Wildt heeft zich zonder onderscheidingen door Mondriaan laten portretteren. Velen jaren later is de Militaire Willemsorde nog wel op de borst van de admiraal toegevoegd, iets wat vandaag de dag natuurlijk nooit meer zou gebeuren bij een werk van Mondriaan. De ironie van het verhaal is dat de opgeschilderde onderscheiding helemaal niet lijkt op de werkelijke onderscheiding.

Hedendaagse portretten: Michelle Obama en James Brown
De hedendaagse kunstenaars in Face Off hoeven de gebruiken van 19de eeuwse portretkunst niet meer te volgen. Wouter van Riessen tovert op simpele wijze met twee ogen en een mond een klok om in een gezicht. Dat het maken van een zelfportret inspireert tot het verkennen van creatieve grenzen, benadrukt ook Philip Akkerman door zijn continu evoluerende stijl. Zijn oeuvre toont een scala aan zelfportretten, weliswaar steeds benaderd vanuit een andere stijl.
Ook bekende personen vaak als inspiratie. Maayke Schuitema maakte een statig en krachtig portret van Michelle Obama naar aanleiding van het lezen van haar recent uitgebrachte en alom gerecenseerde autobiografie.

Solotentoonstellingen Iris van Dongen, Vytautas Kumža & Lisa Konno
Tijdens Face Off zijn er ook drie solotentoonstellingen. Iris van Dongen zet het paviljoen op zijn kop met portretten die ze maakte van vrouwen. Mysterieuze en dromerige vrouwen, die door van Dongen extra context krijgen door ze te plaatsen op een wand bekleedt met vervormde natuurbeelden. De Nederlandse modeontwerpster met Japanse roots Lisa Konno laat zich door de clichés en misverstanden omtrent de Japanse cultuur inspireren voor haar laatste collectie. De bevindingen en ervaringen van haar vader speelde hierbij een belangrijke rol en dit heeft zij dan ook vastgelegd op film. Samen met de filmmaker Sarah Blok heeft ze een documentaire gemaakt met haar vader in de hoofdrol. Haar vader was haar muze voor haar laatste collectie NOBU waarvan stukken worden getoond in museum Villa Mondriaan. Vytautas Kumža gebruikt veel verschillende technieken in zijn fotografische werken, zowel digitaal als analoog. Als reactie op de overvloed van de hedendaagse beeldcultuur, spoort hij met zijn intrigerende sculpturen de kijker aan om zelf weer verhalen te creëren. Hiermee benadrukt hij dat er meer kan dan enkel kijken: probeer óók te zien wat niet zichtbaar is.

Koos Breukel, Koningin Máxima, 2013.

Maayke Schuitema. Michelle Obama. 2018.

Koos Breukel, Casper Breukel, Amsterdam 2015

Piet Mondriaan, Betsy Bergman-Cavalini. 1901. Paul en Lex van Doorn, kinderen van Lenie Cavalini.

Vytautas Kumza , Half Empty half full, 2019

Iris van Dongen, Waiting Pose, 2005. Chadha Collection


Delen via

Heeft u interessant nieuws of een bijzonder verhaal?

Laat het ons weten via nieuws@kijkopoostnederland.nl. of via onze handige nieuwsmodule.

Nieuws aanleveren

Zoeken naar: