Een ‘smart’ en sociale organisatie

Meer dan ooit zijn digitalisering en effectief en efficiënt produceren belangrijke voorwaarden om toekomstbestendig te zijn. Dat vraagt om innovatie, continu verbeteren en samenwerken. We brachten zes experts samen bij Esra Intern Transport en Opslag in Apeldoorn. Eén ding valt hen vooral op: succesvolle bedrijven in Smart Industry zijn vaak sterk in sociale innovatie.

Opdrachtgevers verwachten tegenwoordig snelheid van levering en maatwerk als het gaat om productie. Producenten moeten flexibel zijn, hun productie continu verbeteren en kostenbesparingen doorvoeren. En dat in een tijd waarin vakmensen schaars zijn. Voor mkb-bedrijven is het soms moeilijk vast te stellen waar te beginnen als het gaat om digitalisering en technologisering. Waar het ene bedrijf Smart Industry in een keer groots aanpakt met het inrichten van een nieuwe fabriek, begint een ander klein; met het optimaliseren van een productielijn of een herinrichting.

“Het verschilt per situatie en type bedrijf in hoeverre je innoveert, maar niet veranderen is geen optie”, stelt Marco van Wijngaarden (Hollander Techniek). “Bedrijven moeten op tijd inspelen op digitalisering en leren hoe data te benutten in hun processen (digitale transitie), zodat ze zijn voorbereid. Dat begint met een visie, die zich vertaalt in een strategie en een plan van aanpak naar de mensen in de organisatie en het verbeteren van processen. Dit is geen opgave die in één keer kan worden gedaan: dat moet stapje voor stapje om te komen tot het uiteindelijke doel.”

Mindset

Volgens Paul Kok (IJssel Technologie) begint digitalisering vaak met een probleem dat je wilt oplossen. “Waar de urgentie ligt, verschilt per bedrijf. Wat wij zien is dat veel traditionele MKB-bedrijven nog in de waan van alledag leven en dat het urgentiebesef ontbreekt; de portefeuille is immers nog gevuld. Toch is het belangrijk de focus te hebben op de lange termijn. Ook dan is het belangrijk nog van toegevoegde waarde te zijn voor je klant. Deze bedrijven doen er verstandig aan om een externe partij aan te trekken om het wiel op gang te brengen. Zo helpen wij middels ons IJsselmodel standaardiseren, optimaliseren en innoveren.”

Brigitte Kuipers (Metaalketen Hengelo) reageert: “Slimmer produceren betekent ook tijdig inspelen op klantwensen en marktontwikkelingen. Wij willen het klanten makkelijker maken, verkopen service en zijn flexibel. Een efficiënte digitale organisatie met goed inzicht in levertijden en prijzen is daarbij een uitgangspunt. Bovendien hebben we een groot netwerk en houden we een zeer ruime voorraad aan, vanwege de huidige markt met lange levertijden. Zo onderscheiden we ons in de markt.”
René Heupink (Esra Intern Transport en Opslag) geeft aan dat digitalisering ook opgelegd kan worden. “Soms zie je dat OEM-ers (original equipment manufacturers, red.) het afdwingen bij toeleveranciers en bij kleinere mkb-bedrijven zijn het vaak de grotere toeleveranciers. Toch is intrinsieke motivatie het beste uitgangspunt en moet er naast de technische kant goed naar de processen en mensen worden gekeken.”

Klantwaarde

Signsellers bevindt zich in een markt waar slim produceren belangrijk is om het verdienvermogen te beschermen. “Om voorop te lopen in productiviteit, flexibiliteit en foutloosheid is digitalisering van werkprocessen nodig”, aldus Dennis Martens. “Dat doen we stapsgewijs, waarbij we veel aandacht hebben voor medewerkers. Zo kijken we slim naar het proces en de indeling van materialen en produceren we zelf producten uit restmateriaal. We leveren maatwerk, maar standaardiseren de basis. Hierdoor kunnen we onze productie efficiënt inrichten en tegen lagere kosten produceren. Bovendien geeft het ruimte om met de klant om tafel te zitten om meer te kunnen betekenen. De communicatie met medewerkers is in het hele proces heel belangrijk. We laten de voordelen zien, bieden werkgemak en nemen hen mee in de ontwikkelingen.”

Cultuur

Een slimme maakindustrie of slimme fabriek gaat dan ook verder dan het ontwikkelen en implementeren van systemen. “Bij bedrijven die duurzaam succesvol zijn, staat de mens centraal en is de organisatiecultuur continu gericht op verbetering”, zo stelt Paul Kok. “Dit vraagt om wendbaarheid en communicatie die zowel top-down als bottom-up gericht is. Van bovenaf wordt structureel geïnformeerd over de ontwikkelingen en bij medewerkers worden ideeën opgehaald. Medewerkers beschikken immers over veel kennis en expertise en voegen waarde toe aan de producten. Dat wordt nog wel eens onderschat! Smart Industry is een cultuur- en leiderschapskwestie, die ontwikkeling kan wel zeven jaar duren.”

Marco Fasel (Labelcare) reageert: “In de praktijk blijkt echter dat de taal die leidinggevenden spreken vaak verschilt van die van de medewerkers. Zij zijn immers dagelijks met de lange termijn bezig. Het is verstandig medewerkers in kleine stapjes mee te nemen in het vergezicht. Door aan te geven wat de veranderingen op korte termijn voor hen betekenen en hen te vragen mee te denken, kun je bewustzijn creëren en gedrag veranderen. Belonen door werknemers te betrekken en samen successen te vieren, werkt ook goed.”

René Heupink heeft die ervaring ook. “Het grote gevaar is dat mensen zeggen dat ze het begrijpen, dus het is belangrijk te blijven herhalen om mensen mee te krijgen en duidelijk en transparant te zijn in je doelstellingen. Digitalisering verandert bovendien functies en vaardigheden voor medewerkers. Als leidinggevende moet je op de hoogte zijn van eventuele angsten die er leven onder medewerkers als je start met digitalisering. Wat betekent het voor hen?”

Ketensamenwerking

Om producten zo effectief en efficiënt mogelijk te ontwikkelen, is het van belang de eigen processen slim in te richten, maar ook die van de toeleveranciers. Marco Fasel plaatst een kanttekening: “Een belangrijke voorwaarde is dat de basis op orde is. Eerst moet je succesvol samenwerken in je eigen organisatie voordat je de keten betrekt.” Marco van Wijngaarden: “In onze rol als system integrator richten we ons bij het ontwikkelen van een automatiseringsplan mede op samenwerking in de hele keten. We vertalen de vraag, zoomen uit en kijken naar wat er gebeurt in het hele proces. Dus ook bij afnemer en toeleverancier. Samenwerking werkt alleen als er geen technische belemmeringen zijn. Daar liggen nog veel uitdagingen.”

Brigitte Kuipers ervaart ook dat veel bedrijven in de metaalsector nog een slag moeten maken als het gaat om digitalisering en automatisering. “We hebben ooit een klantprofiel gemaakt om een duidelijk beeld te krijgen waar onze klanten staan. Er zijn natuurlijk een aantal early adopters, maar voor het gros van de bedrijven liggen nog veel kansen. Wij zitten regelmatig aan tafel met opdrachtgevers en kijken hoe we kunnen bijdragen. Andersom bespreken we ook ontwikkelingen zoals nieuwe, duurzamere legeringen. Daarbij werken we landelijk samen en zoeken we de verbinding. Zo proberen we afnemers te informeren en mee te nemen in de ontwikkelingen.”

Kennis in organisatie

Bedrijven die de waan van de dag en ingesleten werkprocessen willen doorbreken, doen er goed aan laagdrempelig aan de slag te gaan met eigen bedrijfsdata. Dennis Martens: “De beschikbare informatie ligt in de eigen onderneming binnen handbereik. Je kunt je eigen proces observeren en analyseren en de inzichten kun je gebruiken om optimalisatieslagen te maken en processen te automatiseren. Slimmere processen raken ook je informatievoorziening, businessplan en medewerkers.” Marco van Wijngaarden vult aan: “Bovendien liggen er kansen in het leveren van meer klantwaarde door data beschikbaar te stellen voor je relaties.”

Maak gebruik van subsidie

Subsidie is nodig om goede technische innovaties verder door te ontwikkelen. Er zijn diverse subsidiemogelijkheden, toch blijft veel geld onbenut. Dat is jammer, vinden de ondernemers. “Subsidie is belangrijk om een latente behoefte aan te wakkeren en om de research & development-uitgaven te verlagen”, vindt Marco Fasel. “Er zijn bedrijven die zich niet bewust zijn van de mogelijkheden. Wat je ook merkt is dat het vele werk en de administratie een belemmering kunnen zijn. Daarom is het goed om naar de lange termijn te kijken en extern op zoek te gaan naar een partij die werk uit handen kan nemen.”

Deuren openzetten

Veel subsidies zijn bovendien beschikbaar gesteld voor individuele bedrijven, terwijl volgens Paul Kok de uitdaging ligt in het leren van elkaar. “Als Verenigde Maakindustrie Oost (VMO) houden we onze leden op de hoogte over de ontwikkelingen. Aan de andere kant is het ontzettend waardevol om bij elkaar in de keuken te kijken. Hoe ga je met problemen en uitdagingen om, wat zijn je leerpunten geweest? En heb je een kennisvraagstuk, werk dan samen met elkaar of met het onderwijs. We kunnen alleen succesvol blijven in Nederland als we in gesprek blijven gaan met elkaar.” René Heupink besluit: “Het draait allemaal om flexibiliteit en vertrouwen in de hele supply chain. Als we transparant zijn en elkaar inspireren, kunnen Smart Industry en Smart Manufacturing zich als een olievlek verspreiden en versterk je elkaar!”