Cultuur cruciaal voor succesvolle innovatie

Innovatie is nodig om succesvol te blijven op lange termijn. Dat betekent dat bedrijven manieren moeten vinden om doorlopend te innoveren. Dat investeren in innovatie loont, heeft Oost-Nederland als toonaangevende innovatieve Europese regio al ruimschoots bewezen. Innovatie is geen doel op zich, vinden de ondernemers aan het tafelgesprek. “Innovatie vraagt om de juiste randvoorwaarden en moet onderdeel zijn van de bedrijfscultuur.”

Dat een inspirerende werkomgeving een stimulerende rol speelt bij innovatie snapt Leap. The Innovation Agency in Enschede als geen ander. Het bruist hier van innovatie en is dan ook een prima locatie voor een tafelgesprek. Innovatie is een echt containerbegrip. Daar zijn de ondernemers het wel over eens. “Van product, dienst tot organisatie en processen, in alle facetten van het bedrijf draait het om vernieuwing”, vindt Robbie Mulders (Exite ICT). “Dit gaat voor mij verder dan verbetering. In feite draait het om ontmanteling van de gevestigde orde. Dat kan plaatsvinden door een marktvraag, waarbij de klant al dan niet launching customer is of door een technology-push.”

Frank Westervoorde (BeeBold) reageert: “Om echt disruptief te innoveren, heb je ruimte nodig en een leidinggevende die een voorbeeld is en kaders aangeeft zodat iedereen weet wat het uiteindelijke doel is dat je samen wilt bereiken.” Daar is Nils Bakker (Leap) het mee eens. “Innovatie moet onderdeel van een strategie zijn. Er wordt nog te vaak vanuit onderbuikgevoel gehandeld en niet vanuit het hart van de organisatie gedacht.”

Noodzaak tot innovatie
“Innovatie begint bij de noodzaak in te zien dat je moet veranderen. Technologische ontwikkelingen, de sterke economische groei en krapte op de arbeidsmarkt zijn belangrijke factoren die daaraan bijdragen”, zegt Kay Pierik (Mazars). “Je moet onderscheidend zijn en weten waar de markt naartoe gaat.” Martijn Elkink (Singa) ervaart dat ondernemers de noodzaak niet altijd zien. “Sommige bedrijven worden opgeslokt door de waan van alledag en gaan pas nadenken als inkomsten teruglopen. Het komt aan op een goede visie op de lange termijn, om leiderschap en het creëren van ruimte en het meenemen van mensen.” Alco Bosch (Soleo):” Belangrijk is je ogen open te houden voor ontwikkelingen en dat je kritisch kijkt naar de mogelijkheden voor je bedrijf. In alle lagen van onze organisatie heerst de mentaliteit dat zaken altijd beter kunnen. Als je gaat berusten word je aan alle kanten ingehaald.” Bram de Vries (Leap) vult dit aan met strengere wetgeving als noodzaak tot innovatie. “Verder kunnen subsidies versnellend werken. Wel ervaar ik dat die niet altijd binnen handbereik zijn. Zo worstelen veel ondernemers in de metaalbranche met het inpassen van bestaande technologieën in een bestaand productieproces. Dit wordt echter niet altijd gezien als innovatie en hierdoor niet ondersteund, ondanks de grote ambitie van de overheid als het gaat om Industrie 4.0.”

Technologie/data waarde
De technologische ontwikkelingen volgen elkaar in exponentieel tempo op. “Daarbij is niet de technologie leidend, maar de vraag van de klant”, zegt Robbie Mulders. “Uiteindelijk zijn technologie en data de middelen die moeten bijdragen aan gemeenschappelijk succes van je eigen onderneming en van de klant.” Alco Bosch noemt hier de berg data die beschikbaar komt door het toepassen van de technologische ontwikkelingen. “Met ons contactcenter beschikken wij over veel informatie van onze klanten. Wij inventariseren en analyseren deze informatie, maar klanten zijn er vaak niet op ingericht om hier iets mee te doen.” Data is wel king, vindt Tim Blömer (Waste Vision). “Wij beschikken ook over veel informatie die van toegevoegde waarde is voor onze klanten. Mijn ervaring is echter dat bedrijven vaak onterecht denken dat er omwille van privacy niets meer mag. Het is goed dat je nadenkt hoe je hiermee omgaat, maar privacy kan belemmerend werken omdat wetgeving de actualiteit volgt.”

Organisatiecultuur
Een gevaar in organisaties is volgens Tim Blömer dat innovatie een doel op zich wordt. “Het is echter een middel om een doel te bereiken. Naast strategie is het belangrijk randvoorwaarden te creëren om innovatief te zijn. Innovatie moet verankerd worden in het DNA van de organisatie. Dat vraagt om de juiste mensen en een aantrekkelijke werkomgeving. Mensen die net op een andere plek gaan staan, dingen anders doen dan anderen. Hiervoor is een cultuur nodig en een bepaalde inrichting van processen waarin medewerkers ruimte krijgen voor ideeën en het maken van fouten.” Bij Singa neemt niet de leiding, maar nemen medewerkers die ruimte. Martijn Elkink: “De verantwoordelijkheid ligt diep in de organisatie. We hebben te maken met jonge mensen, die zelf de ruimte pakken, deze invullen en zichzelf ontwikkelen. Zo houden we stand-up meetings waardoor we minder vergaderen en meer gedaan krijgen.” Een ander voorbeeld is de samenwerking van Waste Vision met BeeBold. Tim Blömer: “Onder begeleiding van BeeBold houden wij Brown Papersessies, waarmee we inzicht krijgen in processen. De processen zijn een kapstok, de discussies tussen afdelingen maken veel inzichtelijk en helpen nieuwe kansen identificeren.”

Netwerkeconomie
“De manier waarop je innovatie organiseert hangt af van de grootte en het type bedrijf”, is de mening van Kay Pierik (Mazars). “Je kunt innovatieafdelingen opzetten of samenwerken met andere bedrijven of startups. Het is verstandig dat bedrijven binnen hun groeistrategie goed nadenken over mogelijkheden om met andere bedrijven samen te werken. Zo ontstaat collectieve intelligentie.” Zo werkt Mazars samen met Leap. Nils Bakker: “Samen met onder andere ABN AMRO en Mazars hebben we een financieringsstraat opgezet waarmee we gevestigde ondernemingen en scale-ups helpen succesvol op te schalen en hun organisatie in te richten. Samen kun je tot grotere hoogte komen. Daar komt bij dat subsidies dikwijls alleen worden verstrekt als in een samenwerkingsverband projectmatig wordt samengewerkt.”

Personeelsschaarste
Het tekort aan personeel kan volgens de ondernemers gezien worden als een rem op innovatie én als een kans. “Personeelsschaarste kan betekenen dat je minder ruimte in je organisatie kunt bieden voor innovatie, maar het kan ook leiden tot het bedenken van een andere creatieve strategie”, vindt Frank Westervoorde. “Je kunt arbeid buiten je organisatie organiseren door te werken met startups of je organisatie efficiënter inrichten door zoveel mogelijk te automatiseren.” Alco Bosch: “Om in te spelen op de schaarste in de arbeidsmarkt hebben wij de mogelijkheid om spraaktechnologie en spraakherkenning te integreren in het contactcenter. Hierbij assisteert de technologie onze medewerkers in het sneller vinden van de juiste informatie.” Robbie Mulders: “Ook kunnen bedrijven jonge talenten in een veel eerder stadium aan zich binden door aanwezig te zijn op scholen en door te werken aan employer branding. Hier hebben we als regio en individuele bedrijven nog een stap te maken.” Bram de Vries knikt en besluit: “De economie draait goed, er zijn diverse mogelijkheden voor subsidie, maar iedereen is op zoek naar technische mensen. Door samenwerking, mits er goede afspraken over intellectueel eigendom zijn, kun je die mogelijkheden benutten en mooie innovatieve initiatieven toch realiseren.”