Transitie en sectorontwikkelingen: ‘Duurzaamheid en digitalisering liggen in elkaars verlengde’

Onze economie is in transitie en onze samenleving verandert. Het moet duurzamer, gezonder en slimmer. Tegelijkertijd zijn er ook sectorontwikkelingen, zoals industrialisatie in bijvoorbeeld de (woning)bouw, digitalisering en het gebruik van Artificial Intelligence (AI). In hoeverre spelen deze transities en sectorontwikkelingen een rol in het bedrijfsleven in Oost-Nederland? Wij vroegen het aan zes organisaties.  

Vertel eens over uw organisatie, wat maakt deze onderneming bijzonder?

Harald Zegeren, directeur van bind advies- en ingenieursbureau: “bind is een advies- en ingenieursbureau, met locaties in Enschede en Groningen. Ons doel is het creëren van een fijne, veilige en duurzame leefomgeving voor iedereen. We doen dit in samenwerking met onze opdrachtgevers: gemeentelijke, provinciale en landelijke overheid, aannemers en projectontwikkelaars. Onze brede ervaring uit de praktijk en nuchtere kijk zijn onze kracht. Hierdoor hebben onze professionals de capaciteit om verbindingen te leggen tussen verschillende stakeholders. Zo komen we snel tot de kern, zodat we uiterst effectief kunnen samenwerken. Hierdoor komen we tot de beste (technische) oplossing voor mens, omgeving en ingenieur. Onze houding is goed te vertalen in denken, durven en doen. Dat komt mooi terug in onze url: www.binddd.nl.”

Carmen Oude Wesselink, partner bij Coöperatie VersnellingNL: “VersnellingNL heeft ervaring met het oplossen van diverse vraagstukken op het gebied van energietransitie en circulaire economie, voor zowel overheden en maatschappelijke organisaties als ondernemers. Wij luisteren naar de vraag en analyseren deze, om daarna de uitdagingen creatief en doelgericht te versnellen. Dit doen wij met vijf partners, die allemaal hun eigen competenties en achtergrond hebben. Hiermee vullen we elkaar aan, pakken we trajecten samen op en creëren we meerwaarde voor de opdrachtgevers.”

Edwin Asveld, CEO van TransHeroes B.V.: “TransHeroes is sinds 1986 een allround logistiek dienstverlener. We onderscheiden ons door alle onderdelen van de logistieke keten onder één dak aan te bieden. Zo kun je bij ons terecht voor wegtransport, luchtvracht, zeevracht, spoed- en koeriersdiensten, railtransport en het opstellen van douanedocumenten. Maar wat ons echt bijzonder maakt is dat we groot genoeg zijn om alles aan te kunnen, maar bescheiden genoeg om de klant bij naam te kennen!”

Robin Burghard, directeur/eigenaar van Future Industries Consulting: “Future Industries is een dienstverlener die de focus heeft op de producerende industrie, inclusief toelevering van de bouw. Wij hebben een wat bijzondere aanpak, aangezien we digitaliseringsprojecten doen zonder dat digitalisering als doel voorop staat. Wij zijn geen IT-ers, maar technisch bedrijfskundigen met een onafhankelijke blik. We zijn onafhankelijk, hoeven geen software te verkopen en doen wat het beste is voor onze klanten. Daarom kijken wij als eerste naar het huidige proces en zoeken we kansen om die processen te verbeteren, samen met de mensen die werken in het proces. Veelal kunnen er, door kleine verbeteringen door te voeren in de huidige systemen van onze opdrachtgevers, grote stappen gezet worden in automatisering van deze processen. Het maakt ons dus niet uit met welk ERP-systeem of welke IT-tool gewerkt wordt: wij kijken puur naar wat het beste is voor onze klant.

Rob Spikker, directeur/eigenaar van Spikker Bouw BV in Eibergen: “Wij zijn een no nonsens bedrijf met enorm veel kennis op het gebied van het bouwen van grote woningen. Denk daarbij aan luxe en strakke, maar ook duurzame details. Dit wordt in vorm gegoten door grote kennis op de bouwplaats, maar ook in de werkvoorbereiding. Dit resulteert in mooie, bijzondere opdrachten, die iedere keer anders en uitdagender zijn.”

Bob Egberink, Strategy Director en Maddy Ekkelkamp, Creative Director bij Ontwerpbureau INC: “We werken samen met organisaties die willen vernieuwen. Omdat ze door veranderende marktomstandigheden of klantbehoeften moeten meebewegen om hun bedrijf toekomstbestendig te houden. Of omdat ze zelf ideeën en initiatieven hebben en op zoek zijn naar de juiste manier om deze met de markt en hun klanten te delen.”

Het moet duurzamer, gezonder en slimmer in het bedrijfsleven. Herkent u deze transities en spelen deze een rol in uw onderneming?

Spikker (Spikker Bouw): “Duurzamer en meer prefab zijn de trends die wij zien. Deze komen grotendeels voort uit de tekorten aan mankracht. Dus moet men slimmer ondernemen. Dit gaat in de toekomst zeker nog een grotere rol spelen. Gezonder en slimmer gaan sowieso samen. Denk aan natuurlijke producten: lichter, en schoner verwerkbaar.”

Zegeren (bind): “Jazeker herkennen we dat. Eigenlijk komt het in al onze opdrachten terug en is duurzaamheid ook intern de groene draad door de bedrijfsvoering. Van het ondersteunen van mkb’ers voor eigen duurzame opwek met zonnepanelen, oplossingen voor energie in congestiegebieden (Smart Energy Hubs), de inrichting van openbare ruimte met voldoende waterberging op bedrijventerrein XL, tot beleid voor laadpalen in een gemeente voor elektrische auto’s van inwoners, bedrijven en onze eigen bedrijfsauto’s.”

Oude Wesselink (VersnellingNL): “Wij worden door opdrachtgevers gevraagd voor trajecten in de energietransitie en circulaire bouw, waar meerdere stakeholders een belang hebben. In de gebouwde omgeving zie je vele duurzaamheidsvraagstukken, die allemaal in elkaar grijpen. Deze thema’s zijn op zich al vaak complex. We merken dat het van toegevoegde waarde is om een onafhankelijke projectleider of aanjager te hebben, zoals wij dat zijn.”

Egberink en Ekkelkamp (Ontwerpbureau INC): “Jazeker, het zijn thema’s waar onze klanten mee aan de slag willen, of moeten omdat ze er op worden uitgevraagd. Belangrijke voorwaarde voor ons is dat er ook daadwerkelijk acties worden ondernomen; het zijn geen vraagstukken die alleen door communicatie zijn op te lossen. Anders is het risico dat het meer voor de bühne is en er niet zoveel verandert. Hiermee doe je de klant, jezelf en uiteindelijk de maatschappij tekort.”

Burghard (Future Industries): “Ja, dit zijn de bekende transformatiedomeinen, bekend in onze branche. Deze transities gaan hand in hand. Door digitalisering worden de processen en producten slimmer en kan er meer gedaan worden met dezelfde mensen. Dit komt de arbeidsproductiviteit ten goede en geeft mensen in de processen de kans om het werk leuker te maken. Duurzaamheid (circulariteit) en digitalisering liggen ook in elkaars verlengde. Uit onderzoek is gebleken dat de koploperbedrijven die Smart Industry en digitalisering praktiseren vaak ook verder zijn met duurzaamheid en circulariteit.”

Asveld (TransHeroes): “Dit herkennen we zeker. We streven naar een kleinere ecologische voetafdruk en implementeren moderne technologieën om efficiënter te werken. Ook merken we dat klanten vaker vragen om CO2-neutrale transportopties. Daarom kiezen we onze vervoerders zorgvuldig uit en stellen we bepaalde eisen. Maar ook het bedrijfspand waar je dagelijks werkt moet aan nieuwe eisen voldoen. Gelukkig lopen wij hier al in voorop en hebben we dit reeds aangepakt.”

Zijn er sectorale ontwikkelingen in uw branche die bepalend zijn voor de bedrijfsvoering, of wellicht nog worden?

Burghard (Future Industries): “De producerende industrie en bouwtoelevering zijn over het algemeen behoudende branches als het gaat om procesvernieuwing en innovatie. De laatste jaren zie ik wel een versnelling als het gaat om digitalisering. Ondernemers zien zelf ook in dat vergaande digitalisering een oplossing kan zijn voor het toenemende tekort aan geschikte arbeidskrachten. Ook nieuwe technologieën bieden kansen om hier grote stappen in te kunnen zetten. Daarnaast is de druk op duurzaamheid vanuit grote opdrachtgevers en vanuit de keten nu ook aan het toenemen, en niet te vergeten de CSRD-richtlijnen die er aan komen, ook voor mkb-ondernemers.”

Spikker (Spikker Bouw): “Wij gaan verhuizen: we zijn momenteel aan het nieuwbouwen. Tijdens deze nieuwbouw wordt er rekening mee gehouden dat onze prefab-afdeling kan blijven groeien, met name voor onze eigen opdrachten. Wij zijn ervan overtuigd dat dit de toekomst wordt. Ook spelen we in op 0 op de meter, dus totaal zelfvoorzienend, met een A +++++ label op ons gebouw. Dus zeer duurzaam voor de toekomst.”

Zegeren (bind): “Ik denk dat we in deze chaotische transitieperiode de standaarden gaan ontwikkelen voor de nabije toekomst. Dat gaat in hoge snelheid. Technologie speelt hierin een grote rol. Hierdoor zal het maatwerkadvies dat wij nu geven veranderen, of zelfs vervallen. Denk aan slimme algoritmes die ontstaan rondom de Smart Energy Hubs op bedrijventerreinen waar we nu aan werken voor verschillende opdrachtgevers. Onze diensten passen we steeds op deze ontwikkelingen aan.”

Asveld (TransHeroes): “Vanuit de klimaatdoelstellingen moet de transportsector sterk gaan verduurzamen. Onder andere ketenoptimalisaties, zero-emissie-zones in steden en het emissieloos worden van transport, vliegverkeer en scheepvaart gaat een grote impact hebben op de sector.”

Egberink en Ekkelkamp (Ontwerpbureau INC): “Artificial Intelligence stelt ons in staat om bepaalde taken efficiënter uit te voeren. Het stellen van goede vragen ofwel ‘prompts’ kan leiden tot bruikbare output. De tools missen echter een van de belangrijkste skills in ons vakgebied; de menselijke vaardigheid om te bedenken wat er nog niet bestaat, om te experimenteren en te innoveren op manieren die buiten de bekende patronen vallen. Daar zien we nog steeds onze toegevoegde waarde.”

Oude Wesselink (VersnellingNL): “Ik ben ketenregisseur van het project Boeren voor Biobased Bouwen in de Stedendriehoek. In dit project werken we aan de landbouwtransitie en jagen we biobased bouwen aan. Dit doen we waar mogelijk lokaal, met een eerlijk speelveld voor iedere schakel in deze keten: van plant tot pand. Hiervoor organiseren we sessies met zowel agrariërs en verwerkers, als bouwers en opdrachtgevers. Doelgroepen die eerder niet een directe link met elkaar hadden en nu nauw met elkaar verbonden moeten worden om een volhoudbaar businessmodel te creëren. Hiermee zie je dat integraal werken steeds belangrijker wordt als het om brede maatschappelijke opgaven gaat.”

Bent u een koploper als het gaat om nieuwe ontwikkelingen?

Asveld (TransHeroes): “TransHeroes heeft digitalisering altijd hoog in het vaandel gehad. Zo ontwikkelden we de Transculator – onze online tarievenmodule – waarmee klanten direct transporttarieven kunnen berekenen. Daarna hebben we de TransPortal ontwikkeld, een online klantenportaal waarin klanten onder andere de status van offertes en zendingen kunnen inzien en zeevrachtzendingen live kunnen volgen. Met dit instrument zijn we echt onderscheidend in onze sector en we zullen blijven investeren in nieuwe technologieën.”

Egberink en Ekkelkamp (Ontwerpbureau INC): “Wij omarmen nieuwe ontwikkelingen, niet omdat het een trend is, maar omdat de behoefte leeft binnen ons team en bij onze klanten. Zo werken we al meer dan vier jaar met een vierdaagse werkweek en lunchen we iedere dag samen (zoveel mogelijk gezond). We gebruiken in ons werk zoveel mogelijk nieuwe technieken en hebben geen leaseauto’s of brandstofvergoeding, maar maken gebruik van duurzaam deelvervoer.”

Spikker (Spikker Bouw): “We zijn geen koploper, maar we gaan zeker mee met de nieuwste snufjes en technieken. Ook blijven we voortdurend bij met de steeds veranderende ontwikkelingen in de bouw. Denk bijvoorbeeld aan de WKB, waarbij wij al enkele pilotprojecten hebben gedraaid. We kunnen dit straks goed voorbereid uitvoeren en overbrengen op onze klanten.”

Burghard (Future Industries): “Wij zijn vanuit ons werk zeker een koploper, ook in onze eigen processen proberen wij zoveel mogelijk te digitaliseren en te automatiseren. Moderne tools zoals proces mining en RPA zijn wij mee aan de slag. Deze technologie gaat ons nog veel brengen, zelfs in onze branche.”

Oude Wesselink (VersnellingNL): “Alle trajecten die we uitvoeren hebben met sectorontwikkelingen, innovatie of nieuwe verdienmodellen te maken. Hierin werken we met veel koplopers samen en ontwikkelen we kennis die we ook in volgende projecten weer inzetten. Zo zijn we als coöperatie zelf ook circulair bezig!”

Zegeren (bind): “Vanuit mijn Twentse nuchterheid kan ik zeggen at wij geen partij zijn die de kat uit de boom kijkt. Onze diensten zijn in de korte tijd dat wij bestaan, nu ruim vijf jaar, ontwikkeld uit de opgaven die we nu zien en op ons af zien komen in onze leefomgeving. Onze diensten hierop afstemmen zorgt bij mijn collega’s en mij voor veel positieve energie. Dat is gaaf om te zien.”

Is het voor een bedrijf alleen nog wel mogelijk alle transities en ontwikkelingen bij te benen, of is daarvoor samenwerking nodig?

Oude Wesselink (VersnellingNL): “Binnen onze projecten werken we vaak samen met andere experts. Voor bepaalde thema’s is inhoudelijk specifieke kennis nodig die niet binnen de coöperatie aanwezig is. Op dit punt hebben we al een mooie club experts om ons heen verzameld waarmee we vaker optrekken. Zo kunnen we allemaal dat blijven doen waar we sterk in zijn en samen het gewenste resultaat behalen.”

Burghard (Future Industries): “Samenwerking is echt noodzakelijk om stappen te kunnen maken. Ik zie dat er in Oost-Nederland een aantal succesvolle ondernemersclusters zijn die met elkaar stappen zetten ten aanzien van duurzaamheid en digitalisering. De ondernemers bepalen de agenda en het tempo van de ontwikkelingen. Een mooi voorbeeld hiervan is IQ BLVD in de regio Hardenberg.”

Asveld (TransHeroes): “Als kleine onderneming wordt het steeds lastiger om ontwikkelingen bij te houden. Dit was ook een van de redenen dat de vorige eigenaar van Forwarding Plus aansluiting heeft gezocht bij een grotere partij (TransHeroes heeft begin dit jaar Forwarding Plus overgenomen, red.). Als bedrijf moet je schaalbaar blijven en meegroeien. Soms zullen keuzes om mee te groeien niet goed uitpakken, maar ook dat hoort bij het ondernemen.”

Zegeren (bind): “Ik geloof in samenwerking. Dit ligt ook vast in onze missie en onze naam komt hieruit voort. Deze complexe opgaven kun je simpelweg alleen niet oplossen. Delen van de oplossing kunnen wij realiseren, maar die werken alleen als het totaal van alle veranderingen dezelfde kant op gaat. Bovendien krijg ik er zelf energie van om nieuwe mensen en concullega’s te ontmoeten en samen te ontdekken waar we elkaar kunnen aanvullen.

Egberink en Ekkelkamp (Ontwerpbureau INC): “Het aantal transities en de snelheid hiervan is best overweldigend. Wij geloven dat je als bedrijf keuzes moet maken. Zet je in op gezondheid? Doe het dan goed en maak het echt onderdeel van je propositie. Alles waar je niet goed in bent of geen focus op hebt; doe het niet of besteed het uit. Ook wij werken graag samen met experts binnen andere disciplines als het project daarom vraagt.”

Spikker (Spikker Bouw): “De ontwikkelingen gaan snel en blijven doorgaan. Door veel contact te houden met collega’s kun je samen ervaringen en kennis delen. Ook vanuit mijn rol als voorzitter van Bouwend Nederland afdeling Achterhoek probeer ik zoveel mogelijk nieuwe ontwikkelingen bespreekbaar te maken in onze sector. Doel hiervan is om nieuwe ontwikkelingen en veranderingen op tijd bij de collega-aannemers te brengen.”

Hoe ziet u de organisatie over vijf of tien jaar? Zal die er, onder invloed van transities en sectorontwikkelingen, anders uitzien dan nu?

Asveld (TransHeroes): “We verwachten dat onze rol als expediteur meer en meer het karakter gaat krijgen van adviseur. Samen met de klant zullen we de transportproblematiek oplossen. Daarbij zullen we blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen en technologieën om onze positie te behouden en uit te breiden. We verwachten ook dat de schaalvergroting in de markt gaande blijft. Dus het is eten of gegeten worden.”

Egberink en Ekkelkamp (Ontwerpbureau INC): “We verwachten dat designtools voor meer mensen toegankelijk worden en technologie ‘busy work’ kan wegnemen. Dit biedt de mogelijkheid om nog meer te kunnen focussen op complexe en vernieuwende vraagstukken. We willen onze skills als ontwerpers inzetten om samen met de overheid en het bedrijfsleven te werken aan grote maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld door als flexibele innovatieafdeling te fungeren.”

Burghard (Future Industries): “Onze eigen organisatie zal er dan zeker anders uitzien. Ik verwacht dat er dan veel meer langdurig samengewerkt wordt tussen bedrijven onderling, niet alleen in de opdrachtgever-opdrachtnemer situatie, maar ook in communities waarin we op andere manieren samenwerken. Dat vraagt ook van dienstverleners zoals wij een andere rol en positie en een daarmee een andere inrichting van de eigen dienstverlening. Wij willen daar als Future Industries een leidende rol in pakken.”

Oude Wesselink (VersnellingNL): “Onze kracht zit in het meebewegen met de vragen van onze opdrachtgevers. In het begeleiden van de diverse transitieprojecten werken we aan sectorvernieuwing met diverse experts. Het is goed denkbaar dat een aantal van de experts een geheel andere achtergrond hebben. Gezien de sectorontwikkelingen zouden dit ook experts vanuit andere branches kunnen zijn dan die van de bouw.”

Zegeren (bind): “Over vijf of tien jaar zullen onze diensten zijn aangevuld met de nieuwe vraagstukken vanuit de transities. Daar ben ik van overtuigd. Door groei van ons dienstenportfolio groeien we als organisatie ook nog. Korte lijnen en dynamiek is waar we zuinig op moeten zijn. Dat maakt het voor ervaren, minder ervaren of startende collega’s leuk om bij ons te komen werken. Ons bedrijf is klaar om deze vervolgstap te zetten.”

Spikker (Spikker Bouw): “Hoe ons bedrijf er over vijf of tien jaar uitziet, is lastig te bepalen. De bouw schreeuwt om vakmensen. De wat oudere bouwvakkers stoppen eerder, wat een enorm gat oplevert. Er gaan meer mensen uit de bouw dan dat er aanwas van onderaf komt. Dus er zal meer machinaal (prefab) gebouwd worden, zelfs complete standaardhuizen. Wat ons eigen bedrijf betreft hoop ik dat wij met onze vakmensen bijzondere maatwerkprojecten kunnen blijven bouwen de komende tien jaar. Dan ben ik tevreden.